Intro / algemeen

Een grote mesvaardigheid is bij vele taken een vereiste. Het (kunnen) beschikken over een goed scherp mes is niet alleen van belang voor de kwaliteit van het product maar zorgt ook dat de medewerker minder kracht hoeft te gebruiken. Het werken met een vlijmscherp mes is ook risicovol en kan leiden tot snij- en steekwonden, zowel bij de medewerker zelf als ook bij derden. 

Links

Risico

Bij het werken met messen zijn er veiligheidsrisico's die ontstaan door het zichzelf en/of anderen snijden / steken, bijvoorbeeld door het uitschieten van het mes. Ook zijn er gezondheidsrisico's door het langdurig staan, werken in een slechte werkhouding, repeterende bewegingen en het zetten van kracht.

Eisen

Eisen voor de veiligheid bij het werken met messen:

• de werkplek dient zo te zijn ingericht dat veilig kan worden gewerkt: voldoende ruim van afmetingen, middelen zoals aanzetstaal moeten gemakkelijk bereikbaar zijn;
• er moet voorkomen worden dat snijdende medewerkers elkaar kunnen verwonden. 
  Op grond van een risicobeoordeling wordt bezien:
  - wat de afstand moet zijn tussen twee medewerkers die snijdende werkzaamheden verrichten (het werkgebied is minimaal 30 cm);
  - of er een afscheiding tussen hen moet worden geplaatst;
  - of er aandacht nodig is voor de positie of extra afscherming bij links- en rechtshandigen;
  - welke aanvullende persoonlijke bescherming gedragen moet worden (bv een veiligheidsschort of Bolero).
  NB. Bij lange bewegingen, zoals rib afsnijden is altijd een afscheiding nodig.
  Ook achter een snijdende medewerker is voldoende vrije ruimte noodzakelijk (minimaal 80 cm);
• de mesvaardigheid van de medewerker is van belang in verband met voorkomen van snij- en steekwonden;
• de medewerker is verplicht te werken met beschermingsmiddelen zoals anti-snijhandschoen (aan de niet-snijhand) en veiligheidsschort. Indien sprake is van steekgevaar dan dienen de middelen bescherming te bieden tegen snij- en steekongevallen (bv maliënkolderschort ,en  lange stalen handschoenen  of een stalen steekschort met lange mouwen;
• de medewerker is doelmatig voorgelicht omtrent veilig werken met messen. Onderwerpen zijn: mesvaardigheid afgestemd op werkpositie; mesgebruik bij verplaatsingen; slijpen en onderhoud van messen; gevaren bij mesgebruik; verplicht gestelde persoonlijke beschermingsmiddelen en overige werkvoorschriften;
• besteed in de voorlichting en onderricht in ieder geval aandacht aan de volgende elementen:
  • Mes alleen gebruiken voor het bewerken van vlees, mes in een houder plaatsen als andere werkzaamheden uitgevoerd worden.
  • Nooit met mes in vlees prikken om het vlees op te pakken of naar je toe te halen.
  • Mes altijd boven het werkblad houden.
• er is adequaat toezicht op veilig mesgebruik door medewerkers.
• gebruik -waar mogelijk- messen met een veiligheidsheft. Dat is een heft met een ‘knobbel’ die voorkomt dat de hand over het heft heen schiet en in aanraking komt met het scherpe staal.  Dat risico is bijvoorbeeld aanwezig bij stoten van het mes tegen het werkblad of bij het glad worden van het heft. Kies voor elke werkzaamheid een geschikt veiligheidsheft.
  NB. Ook bij gebruik van een mes met een veiligheidsheft is het aan te bevelen om een snijvaste handschoen aan de snijhand te dragen.
    
• voorkom onnodig verkeer achter medewerkers die werken met een mes.
• gebruik na het slijpen een mal (of een andere betrouwbare methode) om te voorkomen dat een mes door het slijpen te smal is geworden en door de ringen van de handschoen of steekschort kan steken.
• zorg dat ongevallen en incidenten met messen worden gemeld, zodat die geanalyseerd kunnen worden en maatregelen kunnen worden vastgesteld om verdere ongevallen te voorkomen.

Eisen voor de ergonomie bij het werken met messen:

• een ergonomisch goed ontwerp van het handgereedschap voorkomt in hoge mate ongunstige standen van handen, polsen en armen. De vorm van het mes bepaalt de stand der gewrichten. Het gebruik van een mes met een ergonomisch heft draagt bij aan een gunstige krachtoverbrenging. Als er minder kracht uitgeoefend hoeft te worden is de kans op uitschieten met het mes kleiner. Voorts ontstaat minder kans op RSI-klachten door minder ongunstige bewegingspatronen met pols en onderarmen;
• het trainen van medewerkers in het slijpen van het mes. Een scherp mes voorkomt dat kracht moet worden uitgevoerd (minder kans op uitschieten, RSI);
• het mes dient te beschikken over de juiste hefhoek ten opzichte van het blad (afhankelijk van de manier van snijden);
• het zwaartepunt van het mes moet zo zijn dat, als het mes valt, het mes met het heft naar benden valt;
• het mes moet eenvoudig te onderhouden, te scherpen en te reinigen zijn. Kwalitatief hoogwaardig staal is wenselijk;
• materiaal dat snel de temperatuur van de hand aanneemt heeft de voorkeur;
• middelen zoals messensterilisator moeten op de werkplek gemakkelijk bereikbaar zijn;
• een goede handschoen zorgt voor veilig, comfortabel en optimaal grijpen en beperkt de benodigde knijpkracht;
• voorkom zo veel mogelijk dat medewerkers lopen met een mes. Als werknemers toch met een mes naar een andere werkplek dienen te lopen, hoort het mes te zijn opgeborgen in een beschermhoes of messenrek.

Eisen bij gebruik van zogenaamde luchtmessen / pneumatische messen e.d. zijn:

• laag gewicht van het luchtmes;
• goede grip en diameter van het handvat;
• hand-armtrillingen die niet hoger zijn dan 5 m/s²; En als de hand-armtrillingen hoger zijn dan 2,5 m/ s² stelt de werkgever een plan van aanpak op om de blootstelling aan trillingen terug te dringen;
• niet te hoge knijpkracht voor het hanteren van het mes.

Eisen voor het pneumatisch afhuidmes zijn:

• niet te hoge knijpkracht voor het hanteren van het mes;
• laag gewicht;
• goede grip en diameter van het handvat;
• aanwezig zijn van een vingersteun;
• voldoende bewegingsvrije aansluiting;
• hand - armtrillingen die niet hoger zijn dan 5 m/s²; En als de hand-armtrillingen hoger zijn dan 2,5 m/ s² stelt de werkgever een plan van aanpak op om de blootstelling aan trillingen terug te dringen;
• toepassing geluidsdemper;
• persluchtaansluiting;
• blokkering van het mes bij onderhoudswerkzaamheden.

Wensen

• Beoordeel of het mogelijk is onderdelen pneumatisch te knippen in plaats van los te snijden.
• De inzet van luchtmessen kan betekenen dat het werk met minder kracht kan worden uitgevoerd.
• Bij gebruik van een vleestrimmer is deze bij voorkeur uitgevoerd met een pistoolgreep om de polsstand te verbeteren.
• Het dagelijks (laten) onderhouden van luchtmessen is wenselijk: controleren, smeren, onderhouden, reparaties.
• Voor het slijpen van messen is het raadzaam een vaste slijper aan te wijzen.
• Zie voor een werkbare en veilige werkwijze op dit gebied de Goede praktijk: "Centraal slijpen, reinigen en desinfecteren van messen"

Zie ook

Thema(s)

• Whizard
• Skinner
• Cutter