Fysieke belasting is beroepsziekte nummer 2

Verzuim door fysieke (over)belasting op het werk levert de BV Nederland een kostenpost van maar liefst 1,1 miljard euro per jaar op. Daarmee is het na werkstress de grootste oorzaak van werk gerelateerd verzuim. Wat zijn de belangrijkste oorzaken en in welke sectoren is de problematiek het grootst?

De klachten die voortvloeien uit fysieke belasting veroorzaken jaarlijks 29% van het werk gerelateerd verzuim in Nederland: 18% komt door overmatig zwaar werk, 11% door repetitief werk.

Oorzaken fysieke overbelasting
Wanneer de belasting zo groot is dat er daadwerkelijk klachten ontstaan, spreken we van overbelasting. Overbelasting kan verschillende oorzaken hebben.

De oorzaak van verzuim door fysieke belasting is meestal een verkeerde werkhouding, onnodig zwaar tillen of het langdurig uitvoeren van dezelfde handelingen.

Pijnklachten (RSI, tegenwoordig ook wel KANS) aan de schouder of bovenarm en aspecifieke lage rugpijn komen het meest voor.

Voorbeelden fysieke belasting
Er zijn twee soorten fysieke belasting. Statische en dynamische belasting. Statische belasting is de continue spierspanning die optreedt als gevolg van langdurig werken in dezelfde houding. Denk aan een stratenmaker, een postsorteerder of een kantoormedewerker achter een beeldscherm.

Dynamische belasting is de afwisseling tussen aan- en ontspanning van de spieren. Denk daarbij aan zware werkzaamheden in de zorg, bouw, land- en tuinbouw en visserij. Een verpleegkundige die bedlegerige patiënten moet wassen, voeden en verzorgen is constant aan het duwen, trekken en tillen. Of een dakdekker die de ene dag met zware rollen bitumen en gasflessen sjouwt en de volgende dag een zeer schuin dak van pannen moet voorzien. Het verrichten van veel typewerk is trouwens ook een vorm van dynamische belasting.

Fysieke belasting in de vleessector en vleeswarenindustrie
Fysieke overbelasting is één van de belangrijkste oorzaken van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid in de vleessector en vleeswarenindustrie. Werkwijzer is het meetinstrument om fysieke belasting in de vleessector en vleeswarenindustrie in kaart te brengen.

Fysieke overbelasting kan leiden tot gezondheidsklachten aan rug, nek, schouders en ledematen, tot ziekteverzuim en zelfs tot arbeidsongeschiktheid. Teveel tillen, trekken en duwen kan slecht zijn voor de gezondheid. Met het verplaatsen van lasten moet je dus oppassen; vooral met je ruggenwervels, spieren en pezen. De arbocatalogus geeft oplossingen. Til gerust, maar bewust.

In de arbocatalogus Vleessector en Vleeswarenindustrie zijn bij fysieke belasting de volgende eisen opgenomen:

• de fysieke belasting moet zoveel mogelijk worden voorkomen door aanpak bij de bron. Zoals bijvoorbeeld door het verminderen van gewichten die getild moeten worden;
• indien gevaren niet kunnen worden voorkomen moeten deze worden beperkt middels bijvoorbeeld een andere organisatie van het werk, een andere inrichting van de werkplek, productie- of werkmethode. Indien dat niet toereikend is, gebruik van hulpmiddelen of persoonlijke beschermingsmiddelen;
• regelmatig wordt aan werknemers voorlichting en praktisch onderricht gegeven over de fysieke belasting op hun werkplek. Daarbij worden de risico’s uiteengezet en de voorzieningen gedemonstreerd die het bedrijf heeft getroffen om fysieke belasting te verminderen. Verder worden werknemers vaardigheden aangeleerd om met fysiek belastende werkzaamheden om te gaan;
• voor fysieke belasting geldt dat deze nader in kaart gebracht moet worden, als een verdiepende inventarisatie volgend op de RI&E. Per fysiek belastende handeling moet in kaart worden gebracht: de kenmerken van de last, de vereiste lichamelijke inspanning, de kenmerken van de werkomgeving en de eisen van de taak.

Maak hiervoor gebruik van het instrument Werkwijzer, of een methode met een vergelijkbare kwaliteit. Met de werkwijzer kunt u zelf beoordelingen uitvoeren op het gebied van tillen, dragen, duwen en trekken, werkhoudingen, energetische belasting en repeterende handelingen.

• Na de RI&E en de nadere inventarisatie zal een plan van aanpak worden opgesteld ( en  ter instemming aan ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging worden voorgelegd) waarin ondermeer maatregelen zijn opgenomen om de fysieke belasting te verminderen.
• Onderzoek ook regelmatig de effecten van fysieke belasting bij de werknemers in het Periodiek ArbeidsGezondheidskundig Onderzoek (PAGO).
• Voor zwangere medewerksters zijn  aanvullende regels afgesproken. Zie daarvoor de richtlijn: Zwangerschap.